Ziemniak pastewny to specjalna odmiana ziemniaka uprawiana głównie z myślą o karmieniu zwierząt gospodarskich. W przeciwieństwie do ziemniaków konsumpcyjnych charakteryzuje się większą masą bulw, wyższą zawartością skrobi i mniejszymi wymaganiami glebowymi. Jest ważnym elementem pasz objętościowych stosowanych w hodowli bydła, trzody chlewnej i drobiu. W tym artykule omówimy cechy charakterystyczne ziemniaka pastewnego, metody jego uprawy, wartości odżywcze, wpływ na zdrowie zwierząt oraz sposoby przechowywania i wykorzystania w rolnictwie.
Charakterystyka ziemniaka pastewnego
Czym różni się ziemniak pastewny od ziemniaka konsumpcyjnego?
Ziemniaki pastewne odznaczają się większą wydajnością plonowania i lepszą odpornością na choroby. W porównaniu do odmian przeznaczonych do spożycia przez ludzi mają:
- Większe bulwy – pojedyncze bulwy osiągają nawet 1,5 kg
- Grubszą skórkę – co zwiększa ich odporność na uszkodzenia mechaniczne
- Większą zawartość skrobi – co czyni je bardziej energetycznym pokarmem dla zwierząt
- Niższą jakość kulinarną – są bardziej wodniste i mniej smaczne dla ludzi
- Mniejsze wymagania glebowe – dobrze rosną nawet na słabszych stanowiskach
Dzięki tym cechom ziemniak pastewny jest chętnie uprawiany przez rolników, zwłaszcza w gospodarstwach nastawionych na produkcję zwierzęcą.
Charakterystyka ziemniaka pastewnego
| Cecha | Opis |
|---|---|
| Zastosowanie | Pasza dla bydła, trzody chlewnej, drobiu |
| Wielkość bulw | Duże, nawet 1,5 kg |
| Zawartość skrobi | 16-22% |
| Zawartość białka | 1,5-2% |
| Wymagania glebowe | Umiarkowane, dobrze rośnie na lekkich glebach |
| Odporność na choroby | Wysoka, szczególnie w nowych odmianach |
| Termin zbioru | Wczesna jesień (wrzesień-październik) |
| Sposoby przechowywania | Magazynowanie w kopcach, kiszenie, suszenie |
| Formy podawania zwierzętom | Surowe (dla bydła), gotowane (dla świń), kiszone (mieszanki paszowe) |
Najpopularniejsze odmiany ziemniaka pastewnego
W Polsce i Europie uprawia się kilka odmian wysokoplennego ziemniaka pastewnego, z których najczęściej stosowane to:
- Gala – bardzo plenna odmiana, odporna na suszę
- Agria – bogata w skrobię, wykorzystywana również w przemyśle spożywczym
- Jelly – znana z dużej zawartości suchej masy
- Trumpf – odporna na choroby, polecana do intensywnej hodowli bydła
Każda z tych odmian różni się wydajnością, odpornością na choroby i preferowanymi warunkami uprawy, dlatego wybór zależy od specyfiki danego gospodarstwa.
Uprawa ziemniaka pastewnego
Wymagania glebowe i klimatyczne
Ziemniak pastewny jest rośliną stosunkowo mało wymagającą. Najlepiej rośnie na glebach lekkich i przepuszczalnych, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 5,5-7,0).
Czynniki sprzyjające uprawie ziemniaka pastewnego:
- Optymalna temperatura kiełkowania: 10–15°C
- Dobre nasłonecznienie – sprzyja intensywnemu wzrostowi
- Umiarkowana wilgotność gleby – nadmiar wody prowadzi do gnicia bulw
- Obfite nawożenie organiczne – ziemniak pastewny dobrze reaguje na obornik
Najlepiej uprawiać go po zbożach lub roślinach strączkowych, ponieważ zmniejsza to ryzyko występowania chorób grzybowych.
Sadzenie i pielęgnacja
Ziemniaki pastewne sadzi się na głębokość około 10 cm, w rozstawie 60 cm między rzędami i 30-40 cm między roślinami.
Podstawowe zabiegi pielęgnacyjne to:
- Systematyczne odchwaszczanie – ziemniak jest wrażliwy na konkurencję chwastów
- Hilling (obsypywanie ziemią) – zabezpiecza bulwy przed zieleniem i zapewnia lepsze plonowanie
- Ochrona przed szkodnikami – szczególnie ważna w kontekście stonki ziemniaczanej i zarazy ziemniaczanej
Plony zbiera się zwykle wczesną jesienią, po całkowitym zaschnięciu naci.
Wartości odżywcze i zastosowanie w hodowli zwierząt
Skład chemiczny i wartość odżywcza
Ziemniak pastewny to wartościowe źródło energii, skrobi i minerałów. Średni skład chemiczny bulw to:
- Skrobia: 16-22%
- Białko: 1,5-2%
- Włókno surowe: 1-2%
- Woda: 75-80%
- Minerały: wapń, potas, fosfor, magnez
Dzięki wysokiej zawartości skrobi ziemniaki pastewne są energetycznym pokarmem dla zwierząt gospodarskich.
Zastosowanie w żywieniu zwierząt
Ziemniaki pastewne są podawane zwierzętom w różnych formach:
- Surowe – stosowane głównie dla bydła, ale w ograniczonych ilościach
- Parowane lub gotowane – łatwiejsze do strawienia przez trzodę chlewną i drób
- Suszone lub kiszone – jako składnik mieszanek paszowych
Ziemniaki dla bydła są cennym dodatkiem do diety, ale nie powinny stanowić więcej niż 30% dawki pokarmowej. W przypadku trzody chlewnej stosuje się je po ugotowaniu, aby uniknąć problemów trawiennych.
Przechowywanie i sposoby konserwacji
Magazynowanie ziemniaków pastewnych
Aby ziemniaki pastewne zachowały wartość odżywczą, należy je przechowywać w odpowiednich warunkach:
- Temperatura: 4–6°C
- Wilgotność: 85-90%
- Brak dostępu do światła – chroni przed zazielenieniem bulw
- Dobra wentylacja – zapobiega pleśni i gniciu
W gospodarstwach o dużej produkcji ziemniaki przechowuje się w silosach lub specjalnych kopcach, zabezpieczonych przed mrozem.
Kiszenie ziemniaków pastewnych
Kiszenie to jedna z najlepszych metod przechowywania, szczególnie w większych gospodarstwach. Proces polega na fermentacji bulw w połączeniu z innymi paszami objętościowymi (np. sieczką kukurydzianą). Kiszone ziemniaki są bardziej przyswajalne przez zwierzęta i mogą być magazynowane przez długi czas.
Ziemniak pastewny to niezwykle wartościowa roślina paszowa, która dzięki swoim właściwościom stanowi doskonały składnik diety zwierząt gospodarskich. Jego wysoka wartość odżywcza, łatwość uprawy i możliwość długotrwałego przechowywania sprawiają, że jest niezastąpionym elementem rolnictwa nastawionego na hodowlę bydła, trzody chlewnej i drobiu.
